Hidhërimi, humbja, trishtimi i rëndë, mund të dëmtojnë trupin dhe mendjen, konfirmojnë kërkimet më të fundit shkencore.
Hidhërimi mund të ketë efekte që shkojnë përtej barrës emocionale të një personi. Dhimbja e humbjes dhe situatat e pakëndshme mund të kenë një efekt dramatik në jetën tonë, jo vetëm emocionalisht, por edhe fizikisht. Dhe fatkeqësisht, përveç gëzimeve të shumta, jeta sjell edhe shumë pikëllime por mënyra sesi ne i përballojmë, ka një rëndësi të madhe.
Realiteti është se organizmi i njeriut, në kompleksitetin e tij, mund të vuajë shumë efekte nga dhimbja që sjell pikëllimi.
Shkenca, në evolucionin e saj, çdo ditë ndriçon aspektet e padukshme se si shëndeti mendor lidhet me shëndetin fizik, gjendjen shpirtërore dhe mënyrën se si ai reflektohet në trupin tonë. Ka prova në rritje që lidhin trishtimin me një rrezik në rritje të kushteve që variojnë nga sëmundjet e zemrës dhe kanceri te problemet e kujtesës, problemet e tretjes dhe sëmundjet autoimune si artriti reumatoid.
“”Zemra e thyer” e thyen zemrën”
Vetëm këtë muaj, studiuesit zbuluan se prindërit e pikëlluar janë në rrezik të shtuar të zhvillimit të fibrilacionit atrial, ku zemra rreh në mënyrë të parregullt, duke rritur rrezikun e goditjes në tru. Studiuesit në Institutin Karolinska në Suedi, të cilët ekzaminuan të dhënat nga prindërit e më shumë se 800,000 fëmijëve të lindur midis 1973 dhe 2016, arritën në përfundimin se prindërit e pikëlluar “mund të përfitojnë nga mbështetja e shtuar nga anëtarët e familjes dhe profesionistët shëndetësorë”.
“Një ‘zemër e thyer’ me të vërtetë e thyen zemrën,” është përfundimi i profesor Dang Wei, një epidemiolog në Institutin Karolinska.
“Ne zbuluam se njerëzit që humbën një anëtar të ngushtë të familjes (p.sh., fëmijën, partnerin, prindin, vëllanë ose motrën) kishin një rrezik më të lartë për fibrilacion atrial, sëmundje të zemrës, infarkt miokardi (sulm në zemër), goditje në tru dhe dështim të zemrës sesa ata që nuk kishin humb një anëtar të ngushtë të familjes,” tha profesori për Good Health.
Një studim i publikuar në revistën JAMA Network Open vitin e kaluar, zbuloi se humbja e një prindi gjatë moshës madhore rrit rrezikun e sëmundjeve të zemrës dhe goditjes në tru.
Studimi, i cili u bazua në një milion njerëz në Suedi dhe Danimarkë, zbuloi se humbja i vendos njerëzit në një rrezik 41% në rritje të sëmundjeve të zemrës, rreziku ishte më i lartë në tre muajt e parë pas humbjes, dhe një rrezik 30% në rritje të goditjeve në tru.
Stresi dhe trishtimi
Shpjegimi për këtë lidhje është se pikëllimi “mund të shfaqet si stres në trup, sistemet e organeve dhe sistemin imunitar”, thotë Stephen Alder, një neurolog konsulent në Re:Cognition Health, një klinikë private në Londër, i cili hulumton efektet e emocioneve. trauma në tru.
“Kjo mund të shpjegojë pse njerëzit sëmuren gjatë periudhës së zisë,” shton ai.
“Emocionet intensive dhe të dhimbshme të shkaktuara nga humbja e një personi të dashur, ndoshta të kombinuara me mungesën e gjumit dhe interpretohen nga truri, duke shkaktuar lirimin e hormoneve të stresit kortizolit dhe adrenalinës, duke shkaktuar reagimi e “lufto ose fluturo” në organizëm”.
Ndërsa kjo përgjigje e trupit është krijuar për të na ndihmuar të shpëtojmë nga rreziku i menjëhershëm, një gjendje kronike e stresit mund të shkaktojë inflamacion i cili, nga ana tjetër, mund të dëmtojë sistemin imunitar. Kjo na bën më të prekshëm ndaj infeksioneve të përsëritura, si dhe ndaj kushteve autoimune, ku sistemi imunitar fillon një sulm në trup, duke sjellë pasoja të tilla si artriti reumatoid.
“Ndikimi i kortizolit është i gjerë, ai mund të prishë funksionimin normal të çdo sistemi në trup, duke përfshirë rregullimin e sheqerit në gjak, funksionin metabolik dhe kujtesën,” thotë Alder. “Kjo është për shkak se kortizoli shtyp funksionet jo urgjente, siç është tretja.”
Ndërkohë, çlirimi i adrenalinës e shtyn trupin të rrisë ritmin e zemrës dhe frymëmarrjes. Rritjet e adrenalinës mendohet se shkaktojnë dëmtime të zemrës dhe mund të lidhen me të ashtuquajturën sindromë të zemrës së thyer (ose kardiomiopati takotsubo), ku ka një dobësim të papritur të muskujve në barkushen e majtë të zemrës, dhomën kryesore të pompimit. Për shkak se barkushja e majtë nuk është në gjendje të tkurret, dyshemeja e barkushes fryhet nga jashtë.
Shpesh ndodh pas vdekjes dhe rreth 90% e pacientëve janë gra të moshës 50 vjeç e lart, me një në 20 që vdes. Tek të mbijetuarit, forma e zemrës dhe kapaciteti i pompimit zakonisht kthehen në normale brenda tre muajve, por shumë prej tyre vuajnë probleme afatgjata si dhimbje, palpitacione dhe gulçim.
Tre muajt e parë të pikëllimit janë më kritikët
Periudha më e madhe e rrezikut për zhvillimin e një problemi shëndetësor të lidhur me pikëllimin vjen në tre muajt e parë pas humbjes, veçanërisht të një bashkëshorti, thotë Adler.
Në maj të vitit 2016, kur Linda Aitchison humbi partnerin e saj 16-vjeçar dhe babain e vajzave të tyre binjake 13-vjeçare në atë kohë, shëndeti i saj u përkeqësua me shpejtësi. Burri Neil, një gazetar i BBC-së, ishte vetëm 44 vjeç kur vdiq nga melanoma malinje.
Brenda një jave, Linda, e mbytur nga pikëllimi, kishte dhimbje. Dy javë pas vdekjes së tij, ajo u diagnostikua me diabet të tipit 2 dhe më pas me kollë të mirë. Ai gjithashtu zhvilloi pneumoni dhe u shtrua në spital gjatë natës me një rrahje të parregullt të zemrës.
“Tani e di që pikëllimi im më bëri këtë,” thotë ajo. “Mbaj mend që ndjeja dhimbjet sikur të ishin diçka fizike”, kujton Linda, 54, një shkrimtare nga Wolverhampton.
Mjekët gjithashtu diagnostikuan rrahje të parregullta të zemrës, të cilat fatmirësisht u larguan vetë.
Më pas, në vitin 2017, tragjedia goditi sërish kur shoqja më e mirë e Lindës vdiq shumë papritur nga kanceri në mushkëri.
Shëndeti fizik i Lindës pësoi sërish. Presioni i saj i gjakut u rrit shumë, ajo kontraktoi çdo mikrob në qarkullim dhe shtoi në peshë. “Unë ndjehesha shumë keq,” thotë ajo.
Ushtrimet fizike “Ilaç” kundër trishtimit
Një studim i botuar në BMC Public Health në janar, i cili përfshinte njerëz që kishin përjetuar vdekjen e një prindi nga mosha dhjetë deri në 24 vjeç, zbuloi se aktiviteti fizik ndihmoi në “lehtësimin e efekteve të pikëllimit dhe rritjen e elasticitetit”.
“Njerëzit mendojnë se pikëllimi është thjesht një gjë emocionale, por unë mendoj se ne jemi një e tërë, trupi, mendja dhe zemra jonë, dhe pikëllimi mund të ndikojë vërtet në trupat tanë,” tha Linda.
